روماتیسم و آرتروز دو اصطلاح رایج در پزشکی هستند که به بیماری های مرتبط با مفاصل و بافت های همبند اشاره دارند. با این حال، این دو بیماری تفاوت های مهمی با یکدیگر دارند. در ادامه این مطلب می خواهیم به بررسی تفاوت روماتیسم و آرتروز ، علل، علائم، تشخیص و درمان آنها بپردازیم. می توانیم بگوییم که بیماری می باشد که استخوان و مفصل های هم بافت را با یکدیگر درگیر می کند.
روماتیسم چیست؟
روماتیسم به طور کلی به گروهی از بیماری ها اطلاق می شود که بر بافت های همبند، به ویژه مفاصل تاثیر می گذارند. این اصطلاح می تواند شامل بیماری های مختلفی مانند: آرتریت روماتوئید، لوپوس، اسکلرودرما و دیگر اختلالات خود ایمنی باشد. روماتیسم معمولاً با التهاب، درد و آسیب به مفاصل و بافت های اطراف آنها مشخص می شود. برخی از شایع ترین انواع روماتیسم لوپوس، پسوریازیس، آرتریت روماتوئید می باشد. علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست.
|
علائم روماتیسم مفصلی |
|
| درد و تورم مفاصل | کاهش وزن |
| فتی مفاصل صبحگاهی | تب |
| خستگی | بثورات پوستی |
آرتروز چیست؟
این بیماری به التهاب مفاصل اشاره دارد و می تواند به دو نوع اصلی تقسیم شود: آرتروز استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید. آرتروز استئوآرتریت به تدریج و با گذشت زمان به دلیل فرسایش غضروف مفاصل ایجاد می شود، در حالی که آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که به طور ناگهانی و به دلیل حمله سیستم ایمنی بدن به مفاصل ایجاد می شود. این بیماری به مرور زمان پیشرفت کرده و باعث ایجاد تورم، درد، سفتی و محدودیت حرکتی می شود. غضروف یک بافت لغزنده و نرم است که در قسمت انتهای استخوام قرار گرفته و آن را می پوشاند که به آن ها اجازه می دهد که به آسانی روی هم بلغزند که در این بیماری این غضروف به مرور زمان نازک می شود و از بین می رود. آرتروز جزء آن دسته از بیماری هایی می باشد که به علت ناتوانی در میان سالمندان رواج بسیاری دارد و از شایع ترین نوع آن می توان به آرتروز لگن در مردان و آرتروز مفاصل انگشت در زنان اشاره کرد.
علائم آرتروز
- درد در مفاصل: به ویژه پس از فعالیت
- سفتی مفاصل: به ویژه در صبح و یا پس از مدت طولانی بی حرکتی این سفتی احساس می شود.
- کاهش دامنه حرکتی
- صدا دادن مفاصل هنگام حرکت
- تخریب غضروف و ساییده شدن استخوان ها
بررسی تفاوت روماتیسم و آرتروز
در واقع می توان گفت مشکلات جسمانی که با تورم و التهاب همراه می باشد را رماتیسم می گویند که در مفصل های بدن صورت می گیرد. برخی از اختلالات رماتیسمی بر اثر وارد شدن میکروب ها و ویروس ها به اعضای بدن به وجود می آیند و به بافت های سالم بدن آسیب رسانده و باعث به وجود آمدن بیماری های همچون رماتیسم می شوند. این ویروس ها و میکرب هایی که وارد مفاصل بدن شده اند در برخی از مواقع مفصل را تخریب می کنند و در این جور مواقع برای پیشگیری از مشکلات جدی باید مراجعه شود تا در ابتدا بیماری درمان شده و پیشرفت نکند. رماتیسم و آرتروز بیماری هستند که در سنین های مختلف ممکن است به آنها دچار شویم، شاید به نظر این دو بیماری شبیه به هم باشند و اغلب بیماران این دو بیماری را با هم اشتباه بگیرند.
از مهم ترین عامل خطر زایی در آرتروز افزایش سن می باشد یعنی هر چه سن شما بالا برود خطر ابتلا به این بیمای بسیار زیاد است. آمارهای پزشکی نشان داده است که چیزی نزدیک به 2 درصد زنان در سن 45 سالگی و 70 درصد درسن 65 سالگی به بیمای آرتروز مبتلا می شوند. ناگفته نماند که عوامل ژنتیکی میتوانند در بروز این بیماری تاثیر گذار باشند اما بیماری رماتیسم که علت این بیماری ناشناخته است و تنها راه تشخیص آن التهاب مفاصل محیطی می باشد. برخی از افراد ممکن است به صورت بسیار خفیف به این بیماری مبتلا شوند و آسیب های جزئی در مفصل های بدن این افراد مشاهده شود. بیماری رماتیسم در زنان نزدیک به 3 برابر مردان رواج دارد و می توان گفت از بیماری هایی می باشد که در زنان رواج بیشتری دارد. شروع این بیماری در سنین 35 تا 50 سالگی می باشد. درمان رماتیسم و آرتروز جز خدمات کلینیک های درد می باشد.
به طور خلاصه می توان برای تفاوت روماتیسم و آرتروز این طور بیان کرد که:
- روماتیسم یک بیماری خود ایمنی مفصلی است که یک سری عوامل ژنتیکی، هورمونی، سیستم ایمنی بدن، محیطی در ایجاد این بیماری نقش اصلی دارند. ولی در آرتروز به علت پارگی و ساییدگی تدریجی غضروف محافظتی انتهای استخوان ها ایجاد می شود و یک سری عوامل هم چون افزایش سن، چاقی، ژنتیک، آسیب های قبلی مفصل و…. در ایجاد این بیماری نقش دارند.
- شروع و پیشرفت روماتیسم سریع و ناگهانی است در صورتی که در آرتروز پیشرفت بیماری به صورت تدریجی و آهسته می باشد.
- در بیماری روماتیسم مفاصل کوچک هم چون: ران، مچ دست، انگشتان و مچ پا درگیر خواهد شد و احتمال این که به صورت متقارن دردو طرف بدن دیده شود بسیار زیاد است.
- در روماتیسم به جز درد مفاصل ممکن است یک سری علائم دیگر هم چون خستگی، کاهش وزن و تب، درد عضلانیو درگیری ریه، قلب و کلیه هم وجود داشته باشد. ولی در آرتروز ممکن است علائم تنها به مفصل محدود شود.
علت ایجاد رماتیسم و آرتروز
علت دقیق رماتیسم هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما عواملی مانند ژنتیک، عفونت‌ها و عوامل محیطی می توانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند. در بیماری های خود ایمنی، سیستم ایمنی به اشتباه به بافت های خودی حمله می کند.
آرتروز معمولاً به دلیل فرسایش طبیعی مفاصل در طول زمان ایجاد می‌شود. عوامل خطر شامل سن، چاقی، آسیب‌های قبلی به مفاصل و فعالیت‌های ورزشی شدید هستند. آرتریت روماتوئید نیز به دلیل اختلال در سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود.
درمان رماتیسم و آرتروز
درمان رماتیسم معمولاً شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضد روماتیسمی و گاهی اوقات کورتیکواستروئیدها است. فیزیوتراپی و تغییرات در سبک زندگی نیز می توانند به کاهش علائم کمک کنند.
درمان آرتروز شامل داروهای مسکن، فیزیوتراپی، و در موارد شدید، جراحی برای تعویض مفصل است. همچنین، تغییرات در رژیم غذایی و فعالیت های ورزشی می توانند به کنترل علائم کمک کنند.
طب سوزنی
طب سوزنی یکی از روش های درمانی بیماری روماتیسم است که با فرو کردن سوزن ها به شکل خاص در بدن باعث کاهش التهاب و تورم و میزان درد بیماری می شود. متخصصان بر این باور هستند که این روش درمانی باعث افزایش چشمگیر سیستم ایمنی بدن می شود. پس می توان گفت یکی از راه های پیشگیری از ابتلا به این بیماری استفاده از روش طب سوزنی است.
فیزیوتراپی
روش فیزیوتراپی یک روش درمانی برای درمان بیماری روماتیسم است که برای روماتیسم نوع مفصلی، عضلانی، عصبی موثر است. استفاده از روش سرما درمانی، گرمادرمانی، نرمش و انجام ورزش های مخصوص و الکتروتراپی در فیزیوتراپی می تواند در تسکین درد های بیماری روماتیسم مفید باشد.
درمان با تجهیزات پزشکی
برخی از پزشکان برای تسکین و بهبود درد های بیماران مبتلا به آرتریت مفصلی نوعی بریس های طبی یا زانوبند تجویز کنند. برخی از روماتیسم های پا هم تجویز کفی های مناسب و یا کفش های طبی می تواند در بهبود وضعیت بیمار مفید باشد.
درمان با جراحی
روش جراحی برای درمان روماتیسم مفصلی بسیار کاربردی است بخصوص برای روماتیسم های دست و پا و زانو. دو نوع روش جراحی برای درمان روماتیسم وجود دارد یکی فیوژن که در آن محل اتصال دو استخوان را به یک دیگر وصل می کنند یا به نوعی دو استخوان را یکی می کنند که این کار باعث عدم تحرک استخوان می گردد و دیگری تعویض مفصل است که در آن محل آسیب دیده را مورد جراحی قرار می دهند و مفصل آسیب دیده را با یک مفصل مصنوعی که به آن پروتز می گویند تعویض می کنند که بیمار بعد از عمل باید مدتی را تحت مراقبت و فیزیوتراپی قرار گیرد.
نحوه تشخیص رماتیسم و آرتروز
تشخیص رماتیسم معمولاً از طریق تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش های خون انجام می شود. آزمایش هایی مانند فاکتور روماتوئید و آنتی بادی های ضد سیتوپلاسمی می توانند در تشخیص بیماری های خود ایمنی کمک کنند.
تشخیص آرتروز معمولاً شامل معاینه فیزیکی و تصویربرداری (مانند اشعه ایکس یا MRI) برای بررسی آسیب های مفصلی است. آزمایش های خون نیز ممکن است برای رد کردن سایر بیماری ها انجام شود.
به نقل از سایت مرکز روماتیسم ایران : در آزمایش خون برای روماتیسم معمولاً نشانگرهای التهابی و آنتی بادی‌های خاص مثبت هستند. اما در آرتروز معمولاً آزمایش‌های خون طبیعی است، مگر اینکه بیماری زمینه ای دیگری وجود داشته باشد. در رادیوگرافی روماتیسم ممکن است در مراحل اولیه تغییرات مشخصی دیده نشود، اما با پیشرفت بیماری تغییرات تخریبی در مفاصل مشاهده می شود. اما برای آرتروز معمولاً تغییرات تخریبی مانند باریک شدن فضای مفصلی و تشکیل زائده‌های استخوانی دیده می شود. در سونوگرافی برای روماتیسم التهاب غشای سینوویال و وجود مایع در مفصل را نشان می دهد. اما برای آرتروز ممکن است تغییرات تخریبی در غضروف و استخوان‌ها را نشان دهد. در MRI برای روماتیسم التهاب بافت های نرم، ضایعات غضروفی و تغییرات استخوانی را با جزئیات نشان می دهد. اما برای آرتروز تغییرات تخریبی غضروف و استخوان ها را به خوبی نشان می‌دهد.
برای آشنایی بیشتر با آرتروز و روماتیسم می توانید مقاله آرتروز مچ دست و علائم آن و آرتروز گردن را مطالعه کنید تا اطلاعات بیشتری به دست آوردید.
جمع بندی
در نتیجه، روماتیسم و آرتروز هر دو بیماری های مرتبط با مفاصل هستند، اما تفاوت های کلیدی در علل، علائم، تشخیص و درمان آنها وجود دارد. درک این تفاوت ها می تواند به بیماران کمک کند تا به درستی تشخیص و درمان شوند. مشاوره با پزشک و انجام آزمایش های لازم برای تشخیص صحیح و انتخاب درمان مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.
